Γιατί είναι σημαντικό τα παιδιά να βαριούνται;

Η βαρεμάρα μπορεί να είναι άβολη για τα παιδιά και, κατ’ επέκταση, για τους γονείς, αλλά στ’ αλήθεια δεν είναι κάτι κακό. Το να επιτρέπουμε στα παιδιά να βαριούνται που και που μπορεί πραγματικά να αποδειχθεί ωφέλιμο για την ανάπτυξή τους και την ψυχική τους υγεία.

Για παράδειγμα, φανταστείτε ένα παιδί που βαριέται. Αρχίζει να παίζει με τα πλήκτρα του πιάνου και βρίσκει μια μελωδία, που μπορεί να του ξυπνήσει την επιθυμία να μάθει μουσική. Μπορεί, ενώ βαριέται, να παρατηρήσει τη γιαγιά που μαγειρεύει και να θελήσει να μάθει να μαγειρεύει κι αυτό.

Τι είναι όμως η βαρεμάρα;

Η βαρεμάρα είναι ένα συναίσθημα. Ένα συναίσθημα που δεν το προσέχουμε όπως τον θυμό ή τη χαρά, αλλά είναι εξίσου σημαντικό. Ορίζεται ως “μια κατάσταση του νου που χαρακτηρίζεται από έλλειψη ενδιαφέροντος, διέγερσης ή πρόκλησης” και συμβαίνει σε όλους, απλώς λίγο παραπάνω στα παιδιά. Αν το παιδί νιώθει ότι βαριέται, πιθανότατα νιώθει και ευέξαπτο και απογοητευμένο. Αυτά τα συναισθήματα είναι σημαντικά και φυσιολογικά. Δεν υπάρχει τίποτα λάθος σε ένα παιδί που βιώνει βαρεμάρα.

Γιατί βαριούνται τα παιδιά;

Αν νιώθετε ότι το παιδί σας βαριέται συχνά, αυτό είναι φυσιολογικό. Τα παιδιά είναι πιο πιθανό να βαρεθούν επειδή ο εγκέφαλός τους εξακολουθεί να αναπτύσσεται και είναι πιο περιορισμένα σε αυτά που μπορούν και δεν μπορούν να κάνουν. Τα παιδιά μπορεί να βαρεθούν επειδή:

  • Αντιμετωπίζουν μια δραστηριότητα που είναι πολύ εύκολη ή πολύ δύσκολη.
  • Δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν σε μια δραστηριότητα.
  • Δεν βρίσκουν νόημα σε μια εργασία ή δραστηριότητα.

Είναι απλό! Η βαρεμάρα εμφανίζεται όταν δεν μπορούμε να συγκεντρωθούμε ή να βρούμε νόημα σε αυτό που κάνουμε.

Τελικά είναι κακό το να βαριέται ένα παιδί;

Η απάντηση είναι «όχι πάντα!» Η βαρεμάρα μπορεί να μην είναι ευχάριστο συναίσθημα, είναι όμως μια φυσιολογική εμπειρία, ειδικά για τα παιδιά. Όπως ο θυμός, έτσι και η βαρεμάρα δεν είναι κακή από μόνη της. Ο τρόπος όμως με τον οποίο τα παιδιά αντιδρούν μπορεί να είναι καλός ή όχι τόσο καλός

Τέσσερις λόγοι για τους οποίους η βαρεμάρα είναι καλή για τα παιδιά!

Η βαρεμάρα βοηθά τα παιδιά να αναπτύσσουν στρατηγικές προγραμματισμού, δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων, ευελιξία και δημιουργικότητα. Επίσης, τα βοηθά να αναπτύσσουν ανοχή για τις αναπόφευκτες, λιγότερο ευχάριστες εμπειρίες, όπως μεγάλα ταξίδια με το αυτοκίνητο ή συζητήσεις στο δείπνο. Όταν βαριόμαστε μαζί, δίνουμε την ευκαιρία στο παιδί να παρατηρήσει προσεκτικά το περιβάλλον του, να ασκηθεί στην ενσυνειδητότητα, να αναλογιστεί τον εαυτό του, ή να αναπτύξει δεξιότητες επικοινωνίας και να μοιραστεί σκέψεις.

Η βαρεμάρα βοηθά το παιδί να ρυθμίζει τα συναισθήματά του.

Ας το παραδεχτούμε. Η ζωή είναι γεμάτη δυσκολίες και απογοητεύσεις. Αν μάθει κάποιος να αντιμετωπίζει αυτές τις καταστάσεις είναι από μόνο του μια τρομερή δεξιότητα. Tο να αφήσουμε το παιδί να βιώσει τη βαρεμάρα μπορεί να το βοηθήσει να μάθει και πώς να διαχειρίζεται όλα τα δύσκολα συναισθήματα.

Η βαρεμάρα ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων

Η βαρεμάρα δίνει στα παιδιά χώρο να χρησιμοποιήσουν τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Φανταστείτε ένα παιδί σε ένα κυριακάτικο μπάρμπεκιου. Βαριέται και παραπονιέται. Μέχρι που αποφασίζει να βρει κάτι να απασχοληθεί. Κάτι εκτός κινητού. Μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά αρχίζουν και παίζουν με τα χώματα. Στήνουν κυνήγι θησαυρού. Φτιάχνουν σαΐτες και κάνουν αγώνες. Περνούν φανταστικά και αυτό γιατί τους άφησαν να βαρεθούν.

Η βαρεμάρα ενισχύει την αυτοπεποίθηση

Τα παιδιά που μαθαίνουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματα της βαρεμάρας νιώθουν πιο σίγουρα για τον εαυτό τους και για την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται σε καταστάσεις. Σίγουρα θέλουμε να προστατεύουμε τα παιδιά από όλα τα αρνητικά συναισθήματα, αλλά το να μάθουν να διαχειρίζονται μόνα τους τις προκλήσεις είναι σημαντικό κομμάτι της ανάπτυξης και της μάθησης. Με τον ίδιο τρόπο που οι γονείς παρέχουν χώρο και υποστήριξη για να διαχειρίζονται τα παιδιά τα συναισθήματα θυμού, το ίδιο ισχύει και για τη βαρεμάρα.

Πώς ανταποκρινόμαστε όταν το παιδί βαριέται;

Όταν τα παιδιά λένε ότι “Μαμά, μπαμπά, πόσο βαριέμαιιιιιιι!”, οι γονείς συνήθως είτε τρέχουν να διώξουν τη βαρεμάρα (συχνά με οθόνες), είτε δεν δίνουν σημασία στην δυσφορία του παιδιού. Ωστόσο, υπάρχει κι άλλος τρόπος. Ένας τρόπος με τον οποίο επιτρέπουμε στο παιδί να αγκαλιάσει τα οφέλη της βαρεμάρας, ενώ ταυτόχρονα το υποστηρίζουμε σε αυτή την εμπειρία. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί δύο πράγματα από εμάς: 1) Να δείχνουμε ενθουσιασμένοι με τη βαρεμάρα και 2) Να έχουν προνοήσει. Ας δούμε πιο αναλυτικά:

Ενθουσιαστείτε με τη βαρεμάρα!

Ναι, ενθουσιαστείτε με τη βαρεμάρα! Αντί να ανησυχείτε όταν το παιδί σας παραπονιέται ότι βαριέται, δείξτε ενθουσιασμό! Η βαρεμάρα είναι μια πρόσκληση για μάθηση και εξέλιξη. Το να δείτε τη βαρεμάρα ως ευκαιρία αντί για βάρος, απαιτεί μια αλλαγή νοοτροπίας, και αυτή η αλλαγή ξεκινά από εσάς, τον γονιό. Να μερικά πράγματα που μπορείτε να πείτε στο παιδί όταν σας λέει ότι βαριέται:

  • Υπέροχα! Ανυπομονώ να δω τι θα κάνεις!
  • Έχεις σκεφτείς κάτι που θα σε έκανε χαρούμενο;
  • Βαριέσαι; Συναρπαστικό! Τι θα κάνεις γι’ αυτό;
  • Καταλαβαίνω ότι η βαρεμάρα μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά ανυπομονώ να δω πώς θα την αξιοποιήσεις!

Ό,τι κι αν επιλέξετε να πείτε, να είστε αυθεντικοί και να μην υπερβάλλετε. Δείξτε πραγματικό ενδιαφέρον και υποστήριξη για το τι θα σκεφτεί το παιδί σας.

Να είστε προετοιμασμένοι πριν το παιδί βαρεθεί…

Συχνά τα παιδιά (και οι γονείς) καταφεύγουν στις οθόνες για να διώξουν την ανία. Κάνοντας όμως αυτό, αφαιρούμε όλα τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει η βαρεμάρα. Αρκεί να έχουμε προετοιμαστεί από πριν. Αφιερώστε χρόνο με το παιδί σας για να σκεφτείτε μαζί δραστηριότητες χωρίς οθόνες που μπορεί να κάνει όταν νιώθει ανία. Φτιάξτε μια λίστα και τοποθετήστε την κάπου που το παιδί σας μπορεί να τη βλέπει. Συγκεντρώστε ό,τι χρειάζεται για τις δραστηριότητες αυτές – υλικά που μπορεί να βρει εύκολα. Όταν το παιδί σας ανακοινώνει ότι βαριέται, ενθαρρύνετέ το να κοιτάξει τη λίστα που φτιάξατε μαζί και να επιλέξει κάτι από εκεί.

Πρέπει να επιτρέψετε στο παιδί σας να βαριέται.

Αλλά πώς; “Πώς μπορώ να επιτρέψω στο παιδί μου να βαριέται;” ρωτάτε. Απλά το κάνετε. Δεν πρέπει να παρασυρθείτε από τα παράπονα και τη γκρίνια. Κρατηθείτε γερά. Το παιδί σας θα σας ακολουθεί παντού, παραπονιέται, κλαίει και μουρμουρίζει για την απίστευτη ανία του.

Ξεκινήστε επιτρέποντας μικρές περιόδους ανίας! Και κάντε το πρώτα απ’ όλα με το πρόγραμμα της εβδομάδας. Δεν πρέπει να είναι γεμάτο. Πρέπει το παιδί να έχει κενά απογεύματα, να κάτσει στο δωμάτιό του και να μην κάνει τίποτα. Πρέπει απλώς να έχει χρόνο να βαρεθεί. Πιστέψτε με τα οφέλη της βαρεμάρας είναι περισσότερα από ένα γεμάτο δραστηριότητες πρόγραμμα που δεν το αφήνει να πάρει ανάσα.

“Δεν μπορείς να διδάξεις τη δημιουργικότητα,” γράφει ο ψυχολόγος Peter Gray. “Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να την αφήσεις να ανθίσει.” Γι’ αυτό κάθε φορά που ένα παιδί λέει ότι βαριέται, εμείς αρκεί να του πούμε ότι αυτό που νιώθει είναι υπέροχο και μια τεράστια ευκαιρία.

Namaste Αριάδνη.

*Το άρθρο είναι βασισμένο στο https://youthfirstinc.org/why-its-important-for-your-child-to-be-bored/#:~:text=Being%20bored%20can%20be%20especially,rides%20and%20adult%20dinner%20conversations.